Chái nhà trong kiến trúc nhà gỗ cổ truyền Việt Nam thể hiện sự tinh tế trong cách người xưa xử lý không gian, vừa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt vừa giữ được sự hài hòa của ngôi nhà ba gian, năm gian truyền thống. Chái nhà không chỉ là phần mở rộng mà còn là nơi gìn giữ nhiều giá trị văn hóa và sinh hoạt gia đình. Cùng tìm hiểu đặc trưng kiến trúc và công năng của kiến trúc này.
Chái nhà là gì trong kiến trúc truyền thống?
Chái nhà trong kiến trúc truyền thống là phần mở rộng hai bên gian chính, mang công năng riêng biệt và ý nghĩa phong thủy sâu sắc cho nhà gỗ Bắc Bộ.
Khái niệm chái nhà, phân biệt với gian chính
Chái nhà, hay còn được gọi là phần “buồng gói” trong các công trình quy mô lớn, là phần mở rộng nằm ở hai bên đầu hồi của ngôi nhà chính. Nếu như gian chính là nơi trang trọng dành cho việc thờ cúng và tiếp khách, thì buồng gói lại là không gian riêng tư, kín đáo hơn.
Về mặt kết cấu, chái thường có diện tích nhỏ hơn gian chính và được ngăn cách rõ rệt bằng hệ thống vách đố vỏ măng hoặc tường xây bao quanh. Điểm khác biệt lớn nhất phần kiến trúc này là sở hữu hệ mái phụ thấp hơn hoặc nối liền mạch với mái chính, tạo nên sự mềm mại cho tổng thể công trình
Vị trí trong tổng thể nhà gỗ ba gian, năm gian
Trong mẫu nhà gỗ 3 gian truyền thống, chái thường nằm về một bên hoặc hai bên đầu hồi, tạo thành các kiểu quen thuộc như nhà gỗ 3 gian 1 chái (nhà gỗ 3 gian 1 buồng), 3 gian 2 chái. Với nhà gỗ 5 gian 2 chái, hai chái được bố trí cân xứng hai đầu, mở rộng không gian sử dụng nhưng vẫn giữ được trục chính giữa dành cho thờ tự và tiếp khách.
Nhờ cách bố trí này, tổng thể nhà gỗ Bắc Bộ vừa tạo được mặt tiền cân đối, vừa tận dụng tối đa diện tích chiều ngang khu đất, rất phù hợp với các khuôn viên có sân vườn, ao cá, tiểu cảnh truyền thống. Đây cũng là lý do các mẫu nhà gỗ 3 gian 2 chái, 5 gian 2 chái vẫn được nhiều gia chủ trung niên và lớn tuổi ưa chuộng hiện nay.
Vai trò của chái nhà trong công năng và phong thủy
Buồng nhà gỗ trong kiến trúc truyền thống giữ vai trò quan trọng về cả công năng sinh hoạt và ý nghĩa phong thủy cho ngôi nhà gỗ cổ truyền.
Công năng sinh hoạt: phòng ngủ, kho, không gian phụ
Trong thực tế sử dụng, chái nhà thường được bố trí làm phòng ngủ nhỏ, phòng kho, phòng thay đồ hoặc không gian bếp phụ, tùy nhu cầu của từng gia đình. Ở nhiều ngôi nhà gỗ 3 gian 2 chái, hai chái hai bên được dùng làm buồng ngủ cho con cháu hoặc làm nơi cất giữ lương thực, dụng cụ sinh hoạt hằng ngày.
Nhờ tách khỏi gian chính, buồng gói tạo ra không gian yên tĩnh, kín đáo hơn cho việc nghỉ ngơi, đồng thời giảm bớt đồ đạc trong khu vực thờ cúng và tiếp khách, giúp gian giữa luôn trang nghiêm, gọn gàng.
Ý nghĩa phong thủy của buồng gói đối với sức khỏe và tài lộc gia chủ
Trong quan niệm truyền thống, buồng gói là nơi thích hợp để bố trí không gian nghỉ ngơi, nhờ nằm ở vị trí kín đáo, ít gió lùa, tạo cảm giác an toàn, yên tĩnh cho sức khỏe và giấc ngủ của gia chủ. Khi chái nhà được thiết kế thông thoáng vừa đủ, đón gió nhẹ nhưng tránh gió trực diện từ cửa chính, không khí trong nhà lưu chuyển hài hòa, hạn chế ẩm thấp, tốt cho đường hô hấp và tuần hoàn.
Về tài lộc, nhiều gia chủ lựa chọn sử dụng chái làm kho chứa lương thực, đồ quý hoặc tủ trữ giấy tờ, tượng trưng cho sự tích lũy, bền vững và an cư lạc nghiệp. Nếu kết hợp hợp lý giữa vị trí chái, hướng mở cửa, sân vườn, ao nước và cây xanh xung quanh, tổng thể nhà gỗ sẽ tạo được thế cân bằng, được coi là thuận lợi cho con đường công danh và tài chính của gia đình.
>> Xem thêm: Kiến trúc nhà gỗ 3 gian – Đâu là loại gỗ phù hợp khi thi công nhà?
Các kiểu chái nhà phổ biến trong nhà gỗ Bắc Bộ
Mẫu nhà gỗ 3 gian 1 chái
Nhà gỗ 3 gian 1 chái là lựa chọn phù hợp với khu đất vừa phải, muốn tăng thêm một buồng gói nhưng vẫn giữ dáng nhà cân đối, gọn gàng. Thường gặp là bố cục 3 gian chính kết hợp một chái phía bên cho không gian ngủ hoặc làm phòng riêng cho người lớn tuổi trong gia đình.
Về kiến trúc, mẫu nhà gỗ 3 gian 1 chái vẫn tuân thủ kết cấu kẻ truyền với hệ cột, vì kèo, mái ngói dốc, nhưng thêm phần cơi nới nhẹ ở một đầu hồi. Đây là giải pháp để quý vị vừa giữ nét nhà truyền thống, vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng hiện đại, đặc biệt trong các khuôn viên không quá rộng
Mẫu nhà gỗ 3 gian 2 chái
Mẫu nhà gỗ 3 gian 2 chái là kiến trúc rất tiêu biểu ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, được nhiều gia chủ yêu thích khi phục dựng hoặc xây mới nhà gỗ cổ truyền. Cấu trúc cơ bản gồm 3 gian chính ở giữa dùng để thờ tự, tiếp khách và sinh hoạt chung, hai chái hai bên làm buồng ngủ, kho hoặc không gian phụ trợ.
Nhà gỗ 3 gian 2 chái thường kết hợp hài hòa với sân gạch, hiên rộng, vườn cây, ao cá, tạo không gian nghỉ dưỡng gần gũi, mát mẻ cho cả gia đình. Khi được thiết kế đúng tỷ lệ, hai chái nhà giúp tổng thể công trình trở nên bề thế, cân xứng, đồng thời gia tăng diện tích sử dụng mà vẫn giữ nguyên tinh thần kiến trúc nhà gỗ kẻ truyền Bắc Bộ.
Nếu quý gia chủ đang cân nhắc xây dựng chái nhà trong công trình nhà gỗ cổ truyền, việc lựa chọn đơn vị tư vấn ngay từ đầu có ý nghĩa vô cùng quan trọng để đảm bảo công năng sử dụng, tính thẩm mỹ và phong thái trang nghiêm của toàn bộ công trình. Quý gia chủ có thể liên hệ Nhà Gỗ Phúc Lộc và Kiến Trúc Phúc Lộc – Đơn vị sẽ đồng hành từ khâu lên ý tưởng, phác thảo 3D, hoàn thiện hồ sơ thiết kế đến giám sát thi công, giúp quý gia chủ sở hữu một không gian chái nhà vừa tiện nghi, bền vững, vừa giữ trọn hồn cốt kiến trúc truyền thống.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
>Tham khảo thêm những dự án nhà gỗ đẹp